Đo đạc địa chính hay còn gọi là đo đạc nhà đất là một phần không thể thiếu khi lập hồ sơ bản vẽ đo đạc đất đai, nhà ở, công trình trong việc xác định vị trí, ranh giới của lô đất trên thực địa.
Hoạt động đo đạc nhà đất, đo đạc địa chính nhằm thực hiện các hoạt động: chỉnh sửa, bổ sung, đo vẽ lại bản đồ địa chính hoặc trích đo đạc thửa đất thực tế.
Hoạt động chỉnh lý bản đồ địa chính sẽ được tiến hành khi gặp các trường hợp sau:
- Xuất hiện thửa đất và các đối tượng chiềm đất mới ( Trừ các đối tượng là công trình xây dựng và tài sản trên đất).
- Có sự thay đổi ranh giới của thửa đất và các đối tượng chiếm đất ( Trừ các đối tượng là công trình trên đất và tài sản trên đất)
- Diện tích thửa đất bị thay đổi (Sẽ phải thuê công ty đo vẽ nhà đất thực hiện bản vẽ trích lục);
- Mục đích sử dụng đất bị thay đổi;
- Thông tin về tình trạng pháp lý của thửa đất bị thay đổi;
- Mốc giới và đường địa giới hành chính các cấp có sự thay đổi;
- Có sự thay đổi về điểm tọa độ địa chính và các điểm độ cao quốc gia;
- Có sự thay đổi của mốc giới và hành lang an toàn công trình (Sẽ phải thuê công ty đo đạc địa chính thực hiện bản vẽ trích lục);
- Có sự thay đổi về địa danh các ghi chú trên bản đồ;
- Thủ tục đo vẽ lập bản đồ hiện trạng nhà đất
Việc đo vẽ lập bản đồ hiện trạng vị trí nhà ở, đất ở trên địa bàn thành phố được tiến hành phụ thuộc vào khu vực đã có hoặc chưa có nền bản đồ địa chính có toạ độ.
Đối với khu vực đã có bản đồ địa chính có toạ độ:
Bước 1:
- Cá nhân hoặc tổ chức có nhu cầu xin cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất (sau đây gọi tắt là người có nhu cầu xin cấp GCN) liên hệ và lập thủ tục tại quận, huyện.
- Quận căn cứ trên bản đồ địa chính khu đất để cung cấp hồ sơ kỹ thuật thửa đất cho người có nhu cầu.
- Người có nhu cầu liên hệ với đơn vị có chức năng để hợp đồng thực hiện đo đạc lập bản vẽ hiện trạng nhà dựa trên cơ sở hồ sơ kỹ thuật thửa đất đã có; sau đó thực hiện kiểm tra nội dung bản vẽ hiện trạng nhà, ký xác nhận và chuyển bản vẽ hiện trạng nhà này đến quận cùng với hồ sơ xin cấp GCN.
Bước 2:
- Quận kiểm tra cấp quản lý nhà nước bản đồ hiện trạng vị trí nhà đất về các yếu tố hình học thửa đất như: vị trí, hình thể, diện tích… và các yếu tố thuộc phạm vi bảo vệ công trình hạ tầng kỹ thuật như: lộ giới, hẻm giới, phạm vi an toàn điện…
- Quận tổ chức thực hiện việc kết hợp bản vẽ hiện trạng nhà với hồ sơ kỹ thuật thửa đất tương ứng để thành lập bản vẽ sơ đồ nhà đất mà sẽ được thể hiện trên GCN.
- Quận trình toàn bộ hồ sơ lên Uỷ ban Nhân dân thành phố để được xét duyệt, ký GCN và cấp cho chủ sử dụng.
Đối với khu vực chưa có bản đồ địa chính có toạ độ:
Bước 1:
- Quận hướng dẫn người có nhu cầu xin cấp GCN hợp đồng với đơn vị có chức năng tiến hành đo đạc lập bản đồ hiện trạng vị trí đất và bản vẽ hiện trạng nhà. Nếu việc đo đạc lập hai loại bản vẽ này giao cho cùng một đơn vị thực hiện thì sẽ thống nhất được về mặt số liệu và giảm được thời gian thực hiện; nếu giao cho hai đơn vị thực hiện, thì đơn vị đo sau phải tham khảo số liệu của đơn vị đo trước để có sự phù hợp và thống nhất về hình thể, kích thước.
- Đơn vị đo đạc bản đồ cần liên hệ trước với quận để thu thập các thông số về quy hoạch nhằm thực hiện một lần bản đồ hiện trạng vị trí nhà đất trên đó thể hiện đầy đủ, chính xác vị trí, hình thể thửa đất và các ranh quy hoạch (nếu có).
- Sau khi kiểm tra, chủ sử dụng ký xác nhận trên bản vẽ và nộp hai bản vẽ nêu trên cùng hồ sơ có liên quan cho quận, huyện.
Bước 2:
- Quận kiểm tra cấp quản lý nhà nước bản đồ hiện trạng vị trí nhà đất về các yếu tố hình học thửa đất như: vị trí, hình thể, diện tích… và các yếu tố thuộc phạm vi bảo vệ công trình hạ tầng kỹ thuật như: lộ giới, hẻm giới, phạm vi an toàn điện…
- Quận tổ chức thực hiện việc kết hợp bản vẽ hiện trạng nhà với hồ sơ kỹ thuật thửa đất tương ứng để thành lập bản vẽ sơ đồ nhà đất mà sẽ được thể hiện trên GCN.
- Quận trình toàn bộ hồ sơ lên Uỷ ban Nhân dân thành phố để được xét duyệt, ký GCN và cấp cho chủ sử dụng.
Đối với khu vực đang đo đạc lập bản đồ địa chính có toạ độ:
Trong quá trình thực hiện công tác đo đạc lập bản đồ địa chính có toạ độ theo kế hoạch hàng năm; quận, huyện sẽ phối hợp với đơn vị đo đạc (đang đo vẽ bản đồ địa chính) để thực hiện song song việc đo đạc lập bản vẽ hiện trạng nhà để khi thành lập xong bản đồ địa chính, có hồ sơ kỹ thuật thửa đất thì đồng thời có luôn bản vẽ hiện trạng nhà.